เคยได้ยินเรื่องสมุดบันทึกความสุขกันบ้างมั้ย?
เคยมีคำแนะนำว่า หากต้องการให้ชีวิตของเรามีความสุข เราต้องสร้างความสุขนั้นขึ้นมาเอง ด้วยการบันทึกกิจกรรมความสุขที่เกิดขึ้นที่ตนเองพึงพอใจเพียงวันละ 3 ข้อ ลงในสมุดบันทึกความสุข แม้ว่าจะเป็นความสุขแม้จะเล็กน้อยสักแค่ไหน และต้องจดสมุดบันทึกความสุขเช่นนี้อย่างต่อเนื่องจนครบ 365 วัน ภายหลังจากนั้น ชีวิตเราจะไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป
กิจกรรมแห่งความสุข
เคยรู้มั้ยว่าอะไรคือความสุขในชีวิต เมื่อวิเคราะห์ตั้งแต่ตื่นนอนจนเข้านอนและตั้งแต่เกิดจนตาย เรากำลังทำสิ่งที่มีความสุขอยู่หรือเปล่า สภาพแวดล้อมที่เราพบเจอ ส่งผลกระทบต่อความสุขหรือไม่ เพราะหากเราไม่รู้จักความสุข เราคงไม่สามารถจดสมุดบันทึกความสุขได้
“สุขกายสบายใจ” อาจเป็นคำตอบเบื้องต้นเกี่ยวกับคำนิยามความสุข เพื่อแสดงถึงแนวทางของการจดกิจกรรมลงในสมุดบันทึกความสุข ลองพิจารณาว่า กิจกรรมอะไรบ้างที่เราทำแล้วมีความสุข โดยขอยกตัวอย่าง กิจกรรมแห่งความสุข มาให้เห็นกัน
| กิจกรรม | สุขกายสบายใจ |
|---|---|
| - นอนเต็มที่ | - ร่างกายสดชื่น จิตใจแจ่มใส |
| - กินอาหารอร่อยๆ | - ท้องอิ่ม หายหิว สมองปลอดโปร่ง |
| - ดูหนัง ฟังเพลง เล่นดนตรี | - รู้สึกสนุก สงบ และสบายใจ |
| - ทำงานที่ตนเองชอบ | - มีเงินจับจ่ายใช้สอย ภูมิใจและมีคุณค่า |
| - ออกกำลังกาย | - สุขภาพแข็งแรง กระปรี้กระเปร่า |
| - ซื้อของที่ต้องการ | - ดีใจ และมีสิ่งอำนวยความสะดวกสบาย |
| - บริจาคเงินและสิ่งของ | - สุขใจและชื่นใจที่ได้ช่วยเหลือผู้อื่น |
| - เล่นกับสัตว์เลี้ยง | - ผ่อนคลาย หายเครียด อารมณ์ดี |
| - ทำสวน/ปลูกต้นไม้ | - ได้ออกแรง รู้สึกสดชื่นจากการได้สัมผัสธรรมชาติ |
| - ท่องเที่ยว | - พบประสบการณ์ใหม่ที่ตื่นเต้น มีความทรงจำที่ดี |
| - สังสรรค์กับเพื่อนฝูง | - สนุกสนาน ผ่อนคลาย |
| -อยู่กับคนรักและครอบครัว | - อบอุ่นและสุขใจ
|
ชั่งน้ำหนักความสุข
เคยประเมินกันบ้างมั้ยว่า อะไรที่ทำให้เรามีความสุขจริงๆ ถ้าความสุขเหล่านั้นเป็นความรู้สึกที่สัมผัสจับต้องได้ มาชั่งน้ำหนักความสุขกันเถอะ
กิจกรรมต่างๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน แปรผันตามองค์ประกอบของความสุข ซึ่งเกี่ยวข้องกับสิ่งของ สิ่งแวดล้อม สัมพันธภาพ หรือตัวตนของเรา อาทิเช่น เราใช้เงินที่หามาได้อย่างสุจริต ไปซื้อของขวัญวันเกิดและมอบของขวัญให้เพื่อน เพื่อนดีใจที่ได้รับของขวัญและเลี้ยงอาหาร เราสุขใจที่ได้มอบของขวัญและอิ่มท้องอิ่มใจที่เพื่อนเลี้ยงตอบแทน
นั่นหมายความว่า เราต้องทำงานหาเงิน เพื่อนำเงินไปแลกเปลี่ยนกับการซื้อของขวัญ เราต้องมีเพื่อนและมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับเขา เกิดเป็นความรู้สึกเชิงบวก และสะท้อนกลับมาให้ชีวิตของเรามีความสุข
เมื่อประเมินความสุขอย่างเป็นรูปธรรมแล้ว พบว่า ความสุขจากกิจกรรมเหล่านี้ ได้ตอบสนองความต้องการทางกายและความต้องการทางใจ ซึ่งอาจเทียบเคียงกับ ทฤษฎีความต้องการตาม 5 ลำดับขั้นของมาสโลว์ (Hierarchy of Needs) ได้แก่
- ความต้องการทางกายภาพ (Physiological Needs)
- ความต้องการความมั่นคงปลอดภัย (Safety Needs)
- ความต้องการความรักและเป็นส่วนหนึ่งของสังคม (Love and Belonging Needs)
- ความต้องการที่จะได้รับการยอมรับว่าตนเองมีค่า (Esteem Needs)
- ความต้องการที่จะพัฒนาศักยภาพของตน (Self-Actualization Needs)
ปฏิเสธไม่ได้เลย ความสุขทุกอย่างต้องเริ่มต้นจากความต้องการทางกายภาพ อันสอดคล้องกับความต้องการด้านปัจจัยสี่ เหมือนคำกล่าวว่า หากยังไม่สามารถกินอิ่มนอนหลับ เราจะคิดถึงเรื่องอื่นๆ และมีความสุขได้อย่างไร และเมื่อคนเราสามารถตอบสนองความต้องการพื้นฐานได้แล้ว ความต้องการในลำดับขั้นต่อไปยังจำเป็นอยู่หรือไม่ ซึ่งบางครั้งก็อาจจำเป็น แต่บางครั้งก็อาจไม่จำเป็น เพราะความสุขในชีวิตอาจเป็นเรื่องส่วนบุคคล แต่ละคนก็มีระดับความพึงพอใจต่อความสุขไม่เท่ากันและแตกต่างกันไป
อย่างไรก็ตาม ถ้าตั้งสมมุติฐานว่า ชายคนหนึ่งทำงานที่ตนเองไม่ชอบและไม่มีความสุขเลย แต่เขาได้รับเงินเดือนสูงมากพอที่จะนำมาจับจ่ายเพื่อตนเองและครอบครัวที่เขารัก สามารถซื้อบ้าน รถยนต์ และสิ่งของเพื่ออำนวยความสะดวกสบายได้ ถือว่าเขามีความสุขแล้วหรือเปล่า
กลับไปมองชายคนนี้อีกครั้ง เขาทำงานหนักที่ตนเองไม่ชอบและไม่มีความสุข เพื่อนำเงินมาซื้อความสุขนอกกาย แต่ในท้ายสุด ร่างกายเขาทนไม่ไหว จิตใจทุกข์ทรมานเหมือนตายทั้งเป็น และต้องนำเงินที่หามาเพื่อรักษาฟื้นฟูสุขภาพและจิตใจ โอ้อนิจจา...สายไปแล้ว ร่างกายและจิตใจของเขาบอบช้ำจนไม่อาจเยียวยาได้ เขาจากโลกนี้ไปโดยไม่รู้ว่ามีความสุขแล้วหรือเปล่า
ความย้อนแย้งจากการกระทำสิ่งที่ไม่มีความสุขเพื่อแสวงหาความสุขในอีกรูปแบบหนึ่ง เป็นความสุขจริงๆ หรือไม่?
ประเด็นนี้เป็นสิ่งที่เราทุกคนต้องตอบตนเองให้ได้ เพราะสำหรับบางคน การยอมแลกเหตุบางอย่างเพื่อผลอีกอย่างหนึ่ง อาจคือความสุขของเขา แต่สำหรับบางคน ความสุขอาจเกิดขึ้นจากสิ่งเล็กๆ น้อยๆ ใกล้ตัว และเป็นความสุขแบบพอเพียงที่ตนเองพอใจ
เพราะฉะนั้น ก่อนจะบันทึกกิจกรรมต่างๆ ลงในสมุดบันทึกความสุขในแต่ละครั้งแต่ละวัน เราควรชั่งน้ำหนักแล้วว่า เป็นความสุขที่พึงพอใจโดยไม่โกหกตัวเอง มิเช่นนั้น สมุดบันทึกความสุขอาจไม่สัมฤทธิผลตามที่ควรเป็น
ความสุขทุกเมื่อเชื่อวัน
เคยมีความสุขในทุกวันจริงหรือเปล่า หลายคนอาจมองว่าเป็นไปได้ยากที่จะบันทึกความสุขได้ทุกวัน เพราะชีวิตของคนเราคละเคล้าด้วยความทุกข์และความสุข เชื่อเถิดว่า แม้กำหนดชีวิตไม่ได้ แต่เราทุกคนสามารถมองหาความสุขจากสิ่งที่เป็นอยู่ในแต่ละวัน เพื่อที่จะนำมาจดลงในสมุดบันทึกความสุขได้แน่นอน และบางวัน เราอาจประสบความสุขได้มากกว่า 3 ข้อ แต่การเลือกกิจกรรมความสุขได้เพียง 3 ข้อ ช่วยให้แน่ใจว่า สิ่งที่เราเลือกมาแล้ว ส่งผลให้ชีวิตมีความสุขจริงๆ
ความมุ่งหมายของสมุดบันทึกความสุขคือ การลงบันทึกความสุขบนพื้นฐานตามความเป็นจริง จากแต่ละวันที่บันทึกความสุขเหล่านั้น จนครบ 365 วัน เราจะได้ตรวจสอบและทบทวนความสุขในชีวิต เราได้มองเห็นความสุขที่สะสมและก่อรูปก่อร่างขึ้น ซึ่งเป็นการค้นหาความสุขแบบเฉพาะตัว จนกลายเป็นคุณค่าและความหมายของชีวิต
แล้วเราจะได้พบความสุขแท้จริงในชีวิตเสียที…
